What is NPS Scheme? NPS म्हणजे काय?
नॅशनल पेन्शन सिस्टीम (NPS) ही भारतातील सरकार-समर्थित सेवानिवृत्ती बचत योजना आहे. जिचा उद्देश व्यक्तींना त्यांच्या सेवानिवृत्तीनंतरच्या वर्षांमध्ये विश्वसनीय आणि निश्चित असे आर्थिक उत्पन्न प्रदान करणे हा आहे. या योजनेत गुंतवणूकदारांसाठी त्यांच्या सोयीप्रमाणे, क्षमतेप्रमाणे गुंतवणुक करण्याची असणारी सुविधा,विविध गुंतवणुकीचे पर्याय आणि कर लाभ आहेत.
यापूर्वी एनपीएस (NPS) योजनेत फक्त केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांचा समावेश होता. 01-01-2004 रोजी किंवा त्यानंतर सामील होणारे केंद्र सरकारचे कर्मचारी अनिवार्यपणे NPS अंतर्गत येतात. आता मात्र, पीएफआरडीएने ते सर्व भारतीय नागरिकांसाठी ऐच्छिक आधारावर खुले केले आहे.
who should invest in NPS? NPS मध्ये कोणी गुंतवणूक करावी?
ज्यांना त्यांच्या निवृत्तीचे नियोजन लवकर करायचे आहे आणि केलेल्या गुंतवणुकीत कमी जोखम घ्यायची आहे. त्यांच्यासाठी NPS ही चांगली योजना आहे. तुमच्या सेवानिवृत्तीच्या वर्षांमध्ये नियमित पेन्शन (उत्पन्न) हे निःसंशयपणे वरदान ठरेल, विशेषत: खाजगी क्षेत्रातील नोकऱ्यांमधून निवृत्त झालेल्या व्यक्तींसाठी.
खाजगी क्षेत्रात काम करणार्‍या आणि निवृत्तीनंतर नियमित निवृत्तीवेतनाची आवश्यकता असलेल्या प्रत्येकासाठी NPS योजना खूप महत्त्वाची आहे. कलम 80C आणि कलम 80CCD अंतर्गत कर लाभांसह ही योजना सर्व नोकरदारांसाठी सर्वत्र उपलब्ध आहे.यामुळे NPS ने आर्थिक भविष्य सुरक्षित करू पाहणाऱ्या व्यक्तींमध्ये लक्षणीय लोकप्रियता मिळवली आहे.
या लेखामधे आपण पेन्शन फंड नियामक आणि विकास प्राधिकरण PFRDA (Pension fund regulatory and Development Authority) द्वारे ऑफर केलेल्या NPS योजनेची वैशिष्ट्ये, फायदे, गुंतवणूक पर्याय आणि कर फायदयांबाबत माहिती घेऊ.
नॅशनल पेन्शन सिस्टीम(NPS) हा भारतीय नागरिकांमधील सेवानिवृत्ती नियोजनाची वाढती गरज पूर्ण करण्यासाठी तयार केलेला स्वैच्छिक सेवानिवृत्ती बचत योजना आहे. ही योजना तुम्ही यामधे देत असलेल्या आर्थिक योगदाना वर आधारीत आहे.
जेथे व्यक्ती त्यांच्या पगाराचा काही भाग सेवानिवृत्ती निधी तयार करण्यासाठी या योजनेमधे जमा करतो. जमा झालेला निधी सरकारी रोखे आणि कॉर्पोरेट बाँड्स यांसारख्या वेगवेगळ्या गुंतवणुक पर्यायात ग्राहकांच्या जोखीम आणि गुंतवणूक प्राधान्यावर गुंतवला जातो.
National Pension Scheme (NPS) . NPS ची प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि फायदे. :-
लवचिकता/Flexibility:– NPS मधे गुंतवणुक रक्कम आणि रक्कम गुंतवणुकीची वारंवारता/Frequency यांच्या बाबतीत निवडीला वाव देते. NPS चे गुंतवणुकदार सदस्य नियमित (Regular) आणि ऐच्छिक (voluntary) गुंतवणुक यापैकी कोणताही पर्याय निवडू शकतात, ज्यामुळे त्यांना त्यांच्या आर्थिक क्षमतेनुसार बचत करता येते.
वैविध्यपूर्ण गुंतवणूक पर्याय/Different Investment Options: NPS दोन गुंतवणूक पर्याय ऑफर करते – सक्रिय निवड(Active Choice) आणि ऑटो चॉईस (Auto Choice). अ‍ॅक्टिव्ह चॉइस ग्राहकांना त्यांचा गुंतवणूक पोर्टफोलिओ सक्रियपणे व्यवस्थापित करण्यास सक्षम करते. ऑटो चॉईस ग्राहकांच्या वयाच्या आधारे गुंतवणुकीचे वाटप करते, निवृत्ती जवळ आल्यावर हळूहळू सुरक्षित पर्यायांकडे वळते.
कर लाभ/Tax Benefit: -NPS आयकर कायदा, 1961 च्या विविध कलमांतर्गत कर लाभ प्रदान करते. एनपीएस साठी केलेले योगदान कलम 80CCD(1) अंतर्गत कलम 80C च्या एकूण मर्यादेत वजावटीसाठी पात्र आहे. NPS मध्ये केलेल्या योगदानासाठी कलम 80CCD(1B) अंतर्गत 50,000 रुपये उपलब्ध आहेत.
पारदर्शकता आणि नियोजन सुलभता: NPS ग्राहकांच्या गुंतवणुकीच्या कामगिरीवर नियमित लक्ष ठेवते.nps मधील गुंतवणुक नियोजन सुलभ आहे. ज्यामुळे ग्राहकांना त्यांचे NPS खाते एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी हस्तांतरित करता येते.
Return/Interest-मिळणारा परतावा/व्याज- NPS चा एक भाग इक्विटीजमध्ये जातो (हे हमी परतावा देऊ शकत नाही). तथापि, ते PPF सारख्या पारंपारिक कर-बचत गुंतवणुकीपेक्षा खूप जास्त परतावा देते.
ही योजना एका दशकाहून अधिक काळ लागू आहे आणि आतापर्यंत 9% ते 12% वार्षिक परतावा दिला आहे. NPS मध्ये, जर तुम्ही फंडाच्या कामगिरीवर खूश नसाल तर तुम्हाला तुमचा फंड मॅनेजर बदलण्याचा पर्याय देखील दिला जातो.
नॅशनल पेन्शन सिस्टिम मध्ये गुंतवणुक करण्यासाठी दोन प्रकारची खाती उघडावी लागतात.
NPS टियर-1(Tier-I) खाते:- NPS मध्ये टियर-I हे अनिवार्य सेवानिवृत्ती खाते आहे. त्यामुळे हे खाते उघड़ने बंधनकारक असते.
NPS टियर-2(Tier-II) खाते:- NPS टियर-II हे ऐच्छिक बचत खाते आहे जे कोणत्याही निर्बंधांशिवाय पैसे काढण्याची परवानगी देते.
NPS पैसे काढणे आणि वार्षिकी पर्याय:-
वयाच्या ६० व्या वर्षी पोहोचल्यावर, NPS सदस्य त्यांच्या जमा झालेल्या कॉर्पसचा एक भाग एकरकमी म्हणून काढू शकतात आणि उर्वरित रक्कम अॅन्युइटी(Annuity)/पेन्शन प्लॅन खरेदी करण्यासाठी वापरू शकतात. पेन्शन प्लॅन(Annuity) निवृत्तीदरम्यान नियमित उत्पन्नाचा प्रवाह प्रदान करते. इन्शुरन्स रेग्युलेटरी अँड डेव्हलपमेंट अथॉरिटी (IRDA) मान्यताप्राप्त विमा कंपन्यांद्वारे ऑफर केलेल्या विविध अॅन्युइटी(Annuity) पर्यायांमधून ग्राहकांना निवडण्याची लवचिकता आहे.
सारांश:-
नॅशनल पेन्शन सिस्टम (NPS) हे एक मौल्यवान सेवानिवृत्ती नियोजन साधन आहे जे व्यक्तींना सुरक्षित आर्थिक भविष्य घडवण्याची संधी देते. त्याचे लवचिक विविध गुंतवणुकीचे पर्याय, कर लाभ आणि पारदर्शकतेसह, NPS एक सर्वसमावेशक सेवानिवृत्ती समाधान प्रदान करते. NPS शी संबंधित वैशिष्ट्ये, फायदे, गुंतवणुकीचे पर्याय आणि पैसे काढण्याच्या प्रक्रिया समजून घेऊन, व्यक्ती त्यांची सेवानिवृत्ती सुरक्षित करण्यासाठी आणि निवृत्तीनंतरच्या आर्थिकदृष्ट्या स्थिर जीवनाचा आनंद घेण्यासाठी NPS मध्ये गुंतवणुक करु शकतात.